بودجه ۱۴۰۰ و تاثیر آن بر بازار سهام

آلبرت بغزیان، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و استاد اقتصاد و مسائل مالی درمورد بودجه ۱۴۰۰ و تاثیر آن بر بازار سهام مطرح کرد: اگر بخواهیم وظیفه بودجه را در ابتدا تشریح کنیم؛ می‌توان گفت که بودجه سند مالی یا درآمد-هزینه‌های دولت برای سال آینده و یک پنجم یا یک ششم برنامه توسعه آن کشور است. این سند قرار است در راستای برنامه توسعه قدم بردارد. اما به نظرمی رسد که بودجه کشور بیشتر برنامه سالیانه دولت است و درراستای توسعه نیست. اما ازآنجاکه باید درراستای برنامه توسعه باشد باید بر شاخص قیمت ها، اشتغال و رشد اقتصادی موثر باشد که درعمل این هم مسئله هم در بودجه ندیده ام که بگویم ارقام طوری نوشته شده و درآمدی که برای دولت پیش بینی شده و هزینه می‌شود که به آن اهداف برسد؛ بنابراین این مسئله برای تمام بودجه‌ها ازجمله بودجه سال ۱۴۰۰ منتفی است.

وی افزود: این بودجه انبساطی است و شکی درآن نیست. اما در چه بخش هایی؟ در بخش‌هایی که اگر قرار است زیرساخت را تقویت و پروژه‌های عمرانی را رشد و توسعه دهد. یا باید اینطور باشد یا اگر نیست، متمرکز بر بخش جاری است؟ به نظر می‌رسد بخش جاری بودجه بر بخش عمرانی قالب است؛ بنابراین حتما باید هزینه‌ها را تعریف کند و باید برای این هزینه‌ها منابع درآمدی درنظر بگیرد که حتما اتفاق می‌افتد. معمولا دولت یکسری درآمد‌های صادراتی را دارد که وزارت نفت می‌تواند در بخش درآمد‌های نفتی مشخصا بگوید این اعداد محقق می‌شود یاخیر.

بغزیان تصریح کرد که دربخش درآمد‌های مالیاتی نیز سال‌ها این بحث بوده است که آیا این درآمد‌ها توانسته اند با نسبت معقولی از تولید ناخالص ملی جمع آوری شوند؟ در سال‌های اخیر شاهد بودیم که اینطورنبوده است. بسیاری از کشور‌هایی که کمتر از ما توسعه یافته اند درآمد مالیاتی شان ۲۵% GDP آن هاست. یعنی از درآمد ملی، ۲۵ درصد مالیات گرفته می‌شود. این حجم اخذ مالیات برای ما زیر ۱۰ درصد است و این یعنی هیچ. یعنی فقط من و شما می‌پردازیم و دیگران که در تولید ملی سهیم هستند یا از پرداخت معاف هستند یا از آن فرار می‌کنند.

بیشتر بخوانید: بازار سهام برای سال آینده چطور پیش‌بینی می‌شود؟

این استاد اقتصاد می‌گوید: عملا زمانی که می‌گوییم بودجه‌ای بدون اتکا به نفت تنظیم شود یعنی ازطریق درآمد‌های مالیاتی و عوارض تنظیم شود، اما این مسئله کماکان مغفول مانده است؛ بنابراین دولت از کجا باید هزینه هایش را تامین کند؟ فروش سهام دولتی یا خصوصی سازی؛ که به سرنوشت جالبی هم دچار نشدند؛ بنابراین سراغ عرضه مستقیم سهام می‌رود. ما دو تجربه تلخ نیز دراین باره داشته ایم و سومین آن هم که بازار سهام بود. حال چرا بازار سهام سقوط کرد و خراب شد؟ یکی ازدلایل دارا یکم بود و یکی دارا دوم یا همان پالایشی اول بود و به قدری کش آمد که درنهایت هنوز قیمتش به نرخی که به مردم فروختند نرسیده است.

وی تاکید کرد که با این اوصاف چه انتظاری داریم که بسته‌های بعدی مورد استقبال قرار بگیرد؟ می‌گویند بسته‌های بعدی دولت در بازار سرمایه، گروه خودرویی یا بانکی‌ها هستند. اما اگر قرارباشد با همین منوال عرضه شود بورس با سقوطی که کرده است بدتر از این نخواهد شد و بسته‌هایی که قرار است تامین مالی دولت را انجام دهند مورد استقبال قرار بگیرند؛ بنابراین می‌توانیم بگوییم سال ۱۴۰۰ سالی است که بودجه به بورس متکی می‌شود و امیدوار است. ما نیز امیدوار هستیم که نظارت کافی باشد تا صف‌های خرید و فروش‌های مصنوعی تشکیل نشود که این سیاست ناکام بماند.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در پاسخ به این که برخی معتقدند درآمد‌های پیش بینی شده نفتی که معادل ۱۹۹ هزارمیلیاردتومان است، تورم ایجاد می‌کند و از طرفی تورم می‌تواند تاثیر مثبتی بر بورس خواهد داشت، تاکید کرد که نمی‌توانم بگویم درآمد‌های نفتی و صادرات انجام می‌شود یاخیر. این مسئله به وزارت نفت مربوط است که آیا می‌تواند این رقم را بفروشد و بانک مرکزی می‌تواند این رقم را به کشور بازگرداند یا باز هم این منابع در خارج از کشور بلوکه می‌شوند؛ بنابراین آن‌ها باید نظر دهند.

بغزیان توضیح داد که به نظر می‌رسد که درآمد‌ها محقق می‌شود، زیرا یک سال فرصت دارند، اما در فواصلی که این وجوه باید به کشور بازگردند دولت از کچا می‌خواهد کسری و حداقل هزینه یک دوازدهم‌ها را تامین کند؟ درآمد‌های نفتی اینطور نیست که هر روز و مستمر به کشور ترزیق شوند. درنتیجه کسری‌های موضعی و مقطعی را چطور قرار است تامین کند؟ به سراغ بانک مرکزی می‌رود و باز هم بی انضباطی مالی دیده می‌شود. بانک مرکزی بودجه دولت را پیش رویش می‌گذارد و از این طرف به دولت تضمین می‌کند که باید این مبلغ را پس دهد. بدون اینکه پایه پولی را افزایش دهد یا تورم ناشی از افزایش نقدینگی را ایجاد کند.

دولت درزمان انتقال قدرت و اتمام انتخابات چراغ خاموش حرکت می‌کند و تخلفات بودجه را انجام می‌دهد
استاد اقتصاد می‌گوید که تجربه نشان داده حتی اگر این دولت هم ادامه می‌یافت باز این بودجه به عواقب نامطلوب منتهی می‌شد. چه برسد به این که دولت دیگری قرار است این بودجه را در دست بگیرد، حساب کنید که تا انتخابات انجام شود و دولت جدید سرکار بیاید نصف سال گذشته و این مدت یعنی بلاتکلیفی و دولت کاملا چراغ خاموش تخلفات بودجه‌ای را انجام می‌دهد و این انحرافات صورت می‌گیرد و اینجاست که نهاد ناظر که مجلس است بدون توجه به اینکه قرار است دولت جابجا شود باید نظارت ماهانه را بر ارقام و منابع و مصارف بودجه داشته باشد. با این حال باز ضعف وجود دارد و نباید از این دولت و مجلس و کمیسیون‌ها انتظار معجزه داشته باشیم تا نظارتی را داشته باشند که سال گذشته نداشتند.

قسمت‌هایی که دولت قرار است چراغ خاموش حرکت کند ممکن است که ازطریق فروش سهام دولتی منابع مورد نیاز خود را تامین کند یا استقبالی که در تابستان در بازار سرمایه رخ داد، دولت را وسوسه نکرده که این اقدام را مجددا انجام دهد؟

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران گفت: به نظر من بحث بی اعتمادی تنها طوری جبران می‌شود که عملا زمانی که اعلام می‌کنند می‌خواهند بسته خودرویی یا بانکی را در بازار سهام ارائه کنند به موقع ارائه شود و درطول آن زمان هم اتفاقی برای ارزش سهم‌ها نیفتد. روزی که پالایشی معرفی شد و بحث سلف نفتی درمیان بود این ریزش صورت گرفت و کسی توجه نمی‌کند که چرا باید این همزمانی اتفاق بیفتد؟ نه اینکه عده‌ای منتظر بودند این مسئله اعلام شود و ریزش را آغاز کنند. آن هم ریزش مصنوعی که تا ۷۰ درصد کاهش را به دنبال داشت و این مسئله غیرطبیعی بوده است. اگر قرار باشد دوباره همین کار و بلا را سر بازار سرمایه درآورند آن هم در بحبوحه انتخابات و انتقال قدرت بازهم همان اتفاق بر سر دارایی مردمی می‌افتد که می‌خواهند وارد بورس شوند.

بغزیان ادامه داد: دولت تعهد دارد زمانی که سهامی را می‌فروشد و افراد می‌خواهد آن را بخرند، سود کنند. وگرنه اوراق مشارکت بهتر است و حداقل از ارزش اسمی اش کمتر نمی‌شود و درنهایت سود خواهد داشت. دولت نباید اوراقی را بفروشد و درهمان زمانی که هنوز تخصیص نیافته و در سبد مردم نیامده است قیمتش از ارزش خریدش پایین‌تر آمده باشد. این خیلی بی انصافی است. حداقل به قیمت روز آن سبد به مردم عرضه می‌کنند نه اینکه با ۱۵ درصد کاهش ارزش عرضه شود.