سیستم SSADM چیست؟ با متد طراحی و تحلیل سیستم‌های ساخت یافته آشنا شوید

یکی از راهکارهای هوشمند برای طراحی و تجزیه و تحلیل سیستم‌های اطلاعاتی، استفاده از متدولوژی ssadm است. این سیستم در سال‌های 1980 و 1981 توسط LBMS و CCTA به عنوان استانداردی برای توسعه پروژه‌های بانک اطلاعاتی انگلیس به کار گرفته شد. امروز قصد داریم راجع به انواع متدولوژی توسعه سیستم های اطلاعاتی صحبت کنیم و بدانیم ssadm چیست. ما با همراه باشید تا با متد ssadm بیشتر آشنا شویم.

متد ssadm چیست؟

قبل از هر چیز باید بدانیم Ssadm مخفف چیست؟ متدولوژی ssadm مخفف عبارت Structured System Analysis Development Method و به معنی ﻣﺘﺪ ﻃﺮاﺣﻲ، ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ های ساخت یافته است. در واقع ssadm یک رویکرد سیستمی برای تجزیه و تحلیل سیستم‌های اطلاعاتی فراهم می‌کند. زمانی که سازمان‌ها به اجرای فرآیندهای توسعه در پروژه‌های مختلف سیستم‌های اطلاعاتی می‌پردازند، این متد مورد استفاده قرار می‌گیرد. خوب است بدانید که ssadm به دلیل محدودیت‌هایی که دارد، امروزه برای تحلیل سیستم‌های بزرگ چندان مورد استفاده نیست.

ssadm اوایل دهه 1980 در انگلستان به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت. این متد برای طراحی سیستم در طول چرخه از ترکیب متن و نمودار استفاده می‌کند.

تکنیک‌های متد ssadm چیست؟

در متد ssadm ، سه تکنیک مهم مورد استفاده قرار می‌گیرد، که عبارتند از:

• مدل سازی منطقی داده‌ها

این تکنیک شامل فرآیند شناسایی، مدل سازی و مستند سازی نیازهای سیستم در حال طراحی است. نتیجه آن نیز شامل یک مدل داده حاوی نهادها (مواردی که یک کسب و کار در مورد آنها نیاز به ثبت اطلاعات دارد)، ویژگی‌ها (حقایق مربوط به نهادها) و روابط (ارتباط بین نهادها) است.

• مدل سازی جریان داده

این مرحله شامل فرآیند شناسایی، مدل سازی و مستند سازی نحوه حرکت داده‌ها در اطراف یک سیستم اطلاعاتی است. مدل سازی جریان داده‌ها، به وسیله فرآیندها (فعالیت‌هایی که داده‌ها را از یک فرم به فرم دیگر تبدیل می‌کنند)، ذخیره داده‌ها (مناطقی که داده‌ها را نگهداری می‌کنند)، موجودیت‌های خارجی (همه آن چیزی که داده‌ها را به سیستم می‌فرستد یا داده‌ها را از سیستم دریافت می‌کند) و نمونه جریان داده ‌‌ها ssadm (مسیرهایی که توسط داده‌ها می‌توانند جریان پیدا کنند)، صورت می‌گیرد.

• مدل رفتار رفتار

این تکنیک شامل یک فرآیند دو رشته‌ای است: شناسایی و مدل سازی رفتار نهادها به همراه مستند سازی از وقایعی که بر هر موجودیت تاثیر می‌گذارد و چرخه‌ای که این وقایع در آن روی می‌دهد.

مدل سازی رویدادها، به معنی طراحی فرآیند برای هماهنگی تاریخچه‌ موجودیت برای هر رویداد.

این 3 تکنیک، نسبت به سیستم دیدگاه متفاوتی دارند و هر سه برای اطمینان از درستی کل برنامه به یکدیگر مراجعه می‌کنند.

ssadm یک روش آبشاری برای طراحی، تجزیه و تحلیل سیستم‌های اطلاعاتی به شمار می‌رود. می‌توانید این طور تصور کنید که ssadm نقطه اوج رویکرد دقیق سند در طراحی سیستم است و در مقابل متدهای چابکی که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند مانند DSDM یا Scrum قرار می‌گیرد.

مفاهیم رایج در متدولوژی ssadm چیست؟

• داده گرایی: این متد بر روی مدل سازی و تشکیل پایگاه‌های داده تاکید می‌کند. از نگاه ssadm داده‌ها و اطلاعات، پایه و اساس هر سیستم اطلاعاتی را تشکیل می‌دهند.
• نمودار سازی: پرکاربردترین و بهترین وسیله برای برقراری ارتباط با کاربران، استفاده از نمودار برای مستندسازی و طراحی سیستم است. در مراحل مختلف روش ssadm نیز محصول نهایی در قالب یک یا چند نمودار ارائه می‌شود.
• درگیر کردن کاربر: کاربران از همان مراحل اولیه در عملیات تحلیل و طراحی درگیر می‌شوند. آن‌ها تعهد دارند که سیستم خود را توسعه دهند. این ویژگی باعث می‌شود که در تمامی مراحل، مشخصات سیستم طراحی شده کاملا منطبق با نیازهای کاربر باشد و از خطر ایجاد سیستمی معیوب و ناکارآمد جلوگیری شود.
• اول طراحی منطقی، بعد طراحی فیزیکی: توجه داشته باشید که طراحی منطقی جدا از طراحی فیزیکی است. به بیان دیگر، طراحی منطقی مستقل از سخت افزار و نرم افزار انجام می‌شود و قبل از طراحی فیزیکی، نیازمندی‌ها به صورت اصطلاحات منطقی تعریف می‌شوند.

مراحل پیاده سازی ssadm چیست؟

در قسمت‌های قبل تا حدودی با مفهوم ssadm آشنا شدیم و دانستیم متد ssadm چیست. در این بخش مراحل پیاده سازی این روش را بررسی می‌کنیم.

مرحله اول با بررسی‌های اولیه سیستم در حال استفاده آغاز می‌شود. نتایج این بررسی در طراحی و ایجاد نمودارهای جریان داده و مدل موجودیت به کار گرفته می‌شود. در طول بررسی‌ها اولیه و ساخت مدل، مسائل و مشکلات سیستم موجود و همچنین نیازمندی‌های سیستم مطلوب مشخص می‌شود.

بنابراین، این مرحله اصول مرجع و گزارش امکان‌سنجی را به صورت اختیاری مورد استفاده قرار داده و در نهایت مدل منطقی سیستم موجود را ایجاد می‌کند.

• مرحله 2: مشخصات نیازمندی‌ها

این مرحله به 3 بخش تقسیم می‌شود. در بخش اول، سیستم، مدل‌های وضعیت موجود را به عنوان ورودی در نظر گرفته و به بهینه سازی آن‌ها می‌پردازد. مدل‌های مطلوب نتیجه حل مشکلات موجود و همچنین نمایش نیازمندی‌های سیستم جدید است. نمودارهای سیستم مطلوب از روی نمودارهای سیستم موجود و مدل موجودیت مطلوب از مدل موجودیت جاری به دست می‌آید. بخش دوم به مستندسازی تفصیلی مدل‌ها می‌پردازد. در این قسمت، شرح موجودیت‌ها، ورودی‌ها و خروجی‌های هر کارکرد به صورت فهرستسی از ویژگی‌ها مستند می‌شوند. در بخش سوم نوعی دیدگاه تفصیلی نسبت به سیستم ارائه می‌شود. این مرحله علاوه بر دیدگاه ایستا یعنی استفاده از نمودار جریان داده (DFD) و مدل موجودیت (EM)، دیدگاه پویا هم دارد. در واقع، تاثیر کارکردها را در طی زمان به نمایش می‌گذارد و نوعی درک ابتدایی از وظایف ایجاد شده در سیستم جدید ارائه می‌دهد.

در مرحله دوم، هدف، طراحی، ایجاد و ارائه مجموعه‌ای از مستندات واضح، روشن، دقیق، کامل و بدون تعارض و پیچیدگی است. این مستندات به روشنی قابل درک بوده و سیستم مطلوب را به شما نشان می‌دهند.

• مرحله3: انتخاب گزینه مطلوب

در طول مرحله سوم، نمودارهای منطقی یعنی همان چیزی که سیستم جدید نیاز دارد، بر اساس نمودارهای فیزیکی (چگونگی تامین این نیازها) مدل سازی می‌شوند. به بیان دیگر، نمودار جریان داده منطقی مطلوب به نمودار جریان داده فیزیکی مطلوب تبدیل می‌شود. هدف این مرحله، انتخاب روش پیاده سازی فیزیکی برای توسعه آینده سیستم است. بنابراین با دریافت مشخصات نیازمندی‌ها، آن‌ها را به نیازمندی‌های فیزیکی تبدیل می‌کند.

• مرحله4: طراحی منطقی داده‌ها

در این مرحله، ساختار و شرح مدل موجودیت تهیه شده و با مدلی که در مرحله دوم ایجاد شده بود، مقایسه می‌شود. سپس اختلاف بین این دو مدل، با در نظر گرفتن نیازمندی‌های سیستم و نظرات کاربران رفع می‌شود. در نهایت مجموعه‌ای از شرح موجودیت‌ها و مدل منطقی آن‌ها برای استفاده در مراحل بعد آماده می‌شود. هدف مرحله 4 این است که مطمئن شویم ساختار داده‌ها و روابط میان آن‌ها کاملا بررسی و درک شده‌اند. توجه داشته باشید که در اینجا مدل موجودیت‌ها و شرح آن‌ها به صورت پایین به بالا تهیه می‌شوند. نتیجه این مرحله به شما اطمینان می‌دهد که مدل موجودیت و شرح آن‌ها با بهترین کیفیت تهیه شده و در اختیار مراحل بعد قرار می‌گیرد.

• مرحله5: طراحی منطقی پردازش‌ها

اولین اتفاقی که در این مرحله می‌افتد، فهرست کردن کارها از روی DFD فیزیکی مطلوب است. کارکردها بر اساس نوع پردازش، زمان پردازش و میزان دسترسی به داده‌ها فهرست می‌شوند. هر پردازش دارای یک یا چند کارکرد متعلق به نمودار جریان داده یا DFD است. برای هر پردازش نیز یک شرح پردازش که شامل عملیات ضروری برای اجرای آن است، تهیه می‌شود. هدف این مرحله، دسته بندی کارکردها بر اساس نیازمندی‌های پردازشی و شرح و بیان این پردازش‌ها است.

• مرحله6: طراحی فیزیکی

در اینجا مدل موجودیت منطقی با استفاده از روش‌هایی که منعکس کننده سخت افزارها و نرم افزارهای مورد نظر سیستم است، به مشخصات پرونده‌ها یا پایگاه داده‌ها تبدیل می‌شوند. سپس مشخصات پایگاه داده با به کارگیری مجموعه‌ای از رویه‌ها به همراه شرح منطقی پردازش، به مشخصات برنامه تبدیل می‌شود.

پس از اجرای این مرحله با تهیه برنامه‌های پیاده سازی، شامل برنامه نویسی، استقرار سیستم جدید به جای سیستم قدیمی، راهنمای عملیات و راهنمای کاربران این مراحل به پایان می‌رسد.

مزایای سیستم ssadm چیست؟

حتما تا اینجا متوجه شده‌اید که با کمک ابزارها و متدهای ssadm می‌توانید سیستم مورد نظر خود را به بهترین و کارآمدترین شکل ممکن طراحی و پیاده سازی کنید. در این بخش تعدادی از مزایای ssadm را بررسی می‌کنیم.

• متدولوژی ssadm از بهترین و رایج‌ترین متدهای شناخته شده در پیاده سازی سیستم‌های اطلاعاتی به شمار می‌رود.
• سیستم ssadm منجر به افزایش کیفیت تصمیم‌گیری، انعطاف‌ پذیری و کاهش میزان خطا در تصمیم گیری‌ها می‌شود.
• استفاده از این سیستم باعث می‌شود در زمان تصمیم گیری، اطلاعات مطلوب‌تر و کارآمدتری در اختیار مدیران استراتژیک سازمان‌ها قرار گیرد.
• متد ssadm بر استراتژی سازمانی تاکید می‌کند.
• سیستم ssadm بر ساده سازی و استاندارد سازی مراحل مختلف چرخه حیات سیستم متمرکز است.
• این سیستم سعی می‌کند پروژه‌ها را به بهترین شکل ممکن کنترل و مدیریت کند و کارها را به موقع تحویل دهد.
• کارهایی که بر اساس متدولوژی ssadm ارائه می‌شود، با نیازهای کاربران و اهداف سازمان کاملا منطبق است.
• این سیستم با نهایت استفاده از امکانات موجود، نقش موثری در افزایش میزان بهره‌وری دارد.
• متدولوژی ssadm به هیچ نرم افزار یا سخت افزار خاصی وابسته نیست.
• سیستم ssadm کاملا منعطف است و امکان استفاده از ابزارهای نرم افزاری (Case Tools) را در جهت توسعه سیستم به راحتی فراهم می‌کند.

محدودیت‌های سیستم ssadm چیست؟

همان طور که می‌دانید هر سیستمی در کنار نقاط قوت، تعدادی مشکل و نقطه ضعف هم دارد. اما معایب سیستم ssadm چیست؟

• محدودیت‌های سیستم ssadm اجازه نمی‌دهد که از این راهکار برای تحلیل سیستم‌های بزرگ استفاده کنیم.
• مستندسازی در این سیستم به زمان زیادی نیاز دارد.
• این سیستم برای نزدیک شدن به سیستم نرم افزاری، به انجام مراحل زیاد و تولید حجم زیادی از مستندها نیاز دارد.

متد ssadm در چه جایگاهی قرار دارد؟

همان طور که اشاره کردیم، رایج‌ترین متد مورد استفاده در توسعه سیستم‌های اطلاعاتی، متدولوژی ساخت یافته ssadm است. این سیستم با از نگاه بالا به پایین و همچنین ایجاد تغییراتی در متدهای سنتی طراحی سیستم، روشی استاندارد، منظم و قابل فهم ارائه می‌دهد که به وسیله آن می‌توانید به راحتی سیستم‌های خود را طراحی کنید. اکنون این سیستم به عنوان استانداردی در جهت طراحی سیستم‌های اطلاعاتی در نظر گرفته می‌شود.

متدولوژی طراحی و تجزیه و تحلیل سیستم‌های ساخت یافته (ssadm)، نوعی رویکرد سیستمی برای تحلیل و طراحی سیستم‌های اطلاعاتی و نوعی متد جامع نگر است که تمام مراحل چرخه توسعه سیستم را تا اندازه‌ای پوشش می‌دهد. این راهکار، روش‌هایی برای ثبت و مستندسازی فعالیت‌ها ارائه داده و مشخص می‌کند در هر کدام از مراحل ایجاد و توسعه سیستم، چه مستنداتی باید تولید شود.