نگاهی به پرونده ورود مستقیم استارتاپ‌ها به بورس؛ شاید در سال ۱۴۰۰

به گزارش پول نیوز، سال ۹۹ سال عجیبی برای بورس ایران بود. سالی که صفر و صد را همزمان تجربه کرد و در نهایت حواشی زیادی نیز به همراه داشت از جمله آن اعتراض بسیاری از سهام داران می‌توان عنوان کرد. اما با فاکتور گرفتن این مسئله؛ داستان جذاب بازار بورس ایران در ۹۹ با زمزمه‌های حضور استارتاپ‌ها رنگ متفاوتی به خود گرفت و درحالی که همه در زمستان ۹۹ منتظر عرضه اولیه تپسی و شاهد نقش نام آن در تابلوی فرابورس بودند این اتفاق نیافتاد.

دیجی کالا، کافه بازار، شیپور و تپسی در مسیر بورس

یکی از اصلی‌ترین دلایلی که شرکت‌ها را به سمت حضور در بورس تشویق می‌کند جذب سرمایه برای توسعه است، اولین استارتاپ ایرانی حاضر در بورس نیز دقیقا با همین هدف وارد شده است، به اعتقاد مدیرعامل این مجموعه، اتصال این بخش از صنعت نوآوری - طی یک دهه آینده به بزرگ‌ترین صنعت کشور تبدیل می‌شود- با بدنه اصلی اقتصاد می‌تواند پیشرفت‌های قابل توجهی برای کشور به همراه داشته باشد.

استارتاپ‌ها نیز با بالا رفتن بازدهی بورس به تب و تاب ورود به بورس افتادند. بالا رفتن بورس جدی شدن بحث ورود کسب و کار‌های آنلاین به بورس را قوت بخشید. اوایل ۹۹ بسیاری از استارتاپ‌ها عنوان کردند به زودی حضور در بازار بورس را تجربه خواهند کرد، حتی جلساتی نیز پیرو همین موضوع با وزیر اقتصاد برگزار شد که ماحصل آن رضایت‌بخش بود که خبر از حضور بدون مشکل استارتاپ‌ها به بورس می‌داد.

دیجی کالا، کافه بازار، شیپور و تپسی در بیانیه‌های متفاوت خبر ورود به فرابورس را منتشر کردند و در تاریخ ۲۷ اردیبهشت و همزمان با روز جهانی ارتباطات، وزیر ارتباطات در حالی که در وزارت ارتباطات میزبان معاون اول رییس جمهور؛ جهانگیری بود با اعلام رسمی خبر ورود استارتاپ‌ها به بورس مهر تایید نهایی بر این خبر زد.

موافقان و مخالفان ورود استارتاپ‌ها به بورس

بسیاری از کارشناسان در خصوص ورود استارتاپ‌ها به بورس نظرات متفاوتی ارائه داند. در حالی که موافقان دلایلی، چون نیاز استارتاپ‌ها به تجربه راه‌های جدید تامین سرمایه و بهره‌مندی از معافیت‌ها و تخفیفات مالیاتی را دلایل مهمی برای ورود استاتاپ‌ها به بورس عنوان می‌کنند. مخالفان این موضوع؛ ایراد در صورت‌های مالی حسابداری و ضعف در حاکمیت شرکتی، و ابهاماتی از این دست را دلایل پررنگ و قابل توجهی می‌دانند.

به اعتقاد مخالفین ورود استارتاپ‌ها به بورس، در بورس عدد و رقم حرف اول را می‌زند و محاسبات و مناسباتی در آن حکم فرماست. استارتاپ‌ها با مهم‌ترین ویژگی خود یعنی چابکی شناخته می‌شوند. از آنجایی که سنجه‌های ورود به بورس سنجه‌های مالی و گزارش‌های آخر سال و … است می‌تواند برای استارتاپ‌ها مخاطراتی همراه داشته باشد. استارتاپ‌های بزرگ و مهم خارجی نیز به راحتی وارد بورس نمی‌شوند، مگر اینکه به استیج قابل قبولی از سطح درآمدی خود رسیده و دغدغه‌های عدد و رقمی همراهشان نباشد. استارتاپ‌های ایرانی که هنوز اطمینانی به درآمدزایی و سود خود ندارند به چه شکلی می‌خواهند قدم در مسیر پر پیچ و خم بورس بگذارند؟، سازمان بورس برای تسهیل شرکت‌های استارتاپی صندوق‌های سرمایه گذاری جسورانه را ایجاد کرده تا با این راه بتواند استارتاپ‌های موفق را جذب بازار سرمایه کند، البته سرمایه گذارانی که در این صندوق‌ها سرمایه گذاری می‌کنند نیز از خطرات و ریسک‌های بالای این صندوق‌ها کاملا مطمئن هستند و به همین دلیل است که نام این صندوق‌ها را صندوق‌های سرمایه گذاری جسورانه گذاشته اند.

موافقان ورود استارت آپ‌ها به بورس عنوان می‌کردند: «پول سرمایه گذاران به نوعی در سرمایه‌گذاری‌های قبلی حبس و زندانی شده است. مهم‌ترین مزیت و دستاوردی که به واسطه ورود استارتاپ تپسی به بورس برای اکوسیستم استارتاپی اتفاق افتاده در این موضوع خلاصه شده که سرمایه‌گذاران با این چشم انداز که می‌توانند سرمایه خود را به نقدینگی تبدیل کرده و دوباره برای سرمایه گذاری وارد اکوسیستم استارتاپی ایران کنند برای سرمایه‌گذاری در این حوزه راغب‌تر می‌شوند. این نکته می‌تواند در آینده دوباره به جان گرفتن بیشتر مسیر استارتاپ‌ها و تولد شرکت‌های بزرگی منجر شود.»

علی رغم تمام این موافقت و مخالفت‌ها در نهایت مسیر ورود استارتاپ‌ها به بورس هموار شد و در حالی که انتظار می‌رفت دیجی کالا اولین نام موفق در این مسیر باشد تپسی پیشگام شد.

تپسی اولین نام بورسی استارتاپی!

اواخر بهار امسال وزیر ارتباطات درباره حضور استارتاپ‌ها در بورس صحبت کرد. «محمدجواد آذری جهرمی» با اشاره به این مساله که حضور شرکت‌های استارتاپی می‌تواند مشکلات اقتصادی این بخش را مرتفع کند، گفت: «در بازار بورس دو مدل شرکت داریم. یکی شرکت‌های حوزه تلکام که مشکل خاصی برای حضور در بورس ندارند، مانند شرکت ملی مخابرات و همراه اول که در حال حاضر در بورس فعال هستند. شرکت‌هایی مانند آسیاتک و شاتل نیز در حال تلاش برای ورود به بازار بورس هستند، در حوزه فناوری اطلاعات شرکت‌های استارتاپی مانند اسنپ و تپسی که بزرگ شده‌اند و اکنون پیشران این حوزه هستند برای حضور در بورس علاقه‌مند هستند چرا که این کار شفافیت نظام ارزش‌گذاری و تامین منابع مالی آن‌ها را مشخص می‌کند، اما از آن‌جا که مشکلاتی در شناسایی ارزش دارایی‌های آن‌ها وجود دارد، ورودشان به بورس با تاخیر همراه شده است. پرونده‌های آن‌ها آماده و حمایت خوبی نیز صورت گرفته است.»

تقریبا با گذشت ۶ ماه از صحبت‌های وزیر ارتباطات و امیرناظمی رئیس سازمان فناوری اطلاعات درباره ضرورت حضور استارتاپ‌ها در بورس، یک استارتاپ حوزه حمل و نقل اینترنتی توانست مشکلاتی که برای ورود به بورس داشت را پشت سر بگذارد و به این عرصه ورود کند.

ورود این استارتاپ به فرابورس، توسط رئیس اتاق بازرگانی تهران در توییتر اعلام شد، مسعود خوانساری در توئیت خود نوشت: نماد تپسی به عنوان اولین شرکت استارتاپی به زودی بر تابلو فرابورس جای می‌گیرد.

پیش‌بینی میلاد منشی‌پور، مدیرعامل این شرکت حمل و نقل اینترنتی زمستان را آغاز فعالیت این مجموعه بر تابلوی فرابورس می‌داد. او عنوان کرد: «نماد تپسی روی تابلو دوم فرابورس که در واقع تابلو اصلی فرابورس است قرار می‌گیرد نه تابلو هدف، این تابلو برای استارتاپ‌های کوچک و متوسط مناسب است.»، اما علی رغم تمام پیش بینی‌ها این اتفاق به وقوع نپیوست و همه در انتظارند تا در سال ۱۴۰۰ شاهد این اتفاق باشند.

عرضه استارتاپ‌ها در بورس، شاید وقتی دیگر!

موضوع عرضه سهام تیم‌های استارتاپی در بازار سرمایه، یا شروع ۱۴۰۰ این موضوع را قوت بخشید که ورود استارتاپ‌ها در حد حرف باقی مانده و هنوز هیچ اقدام عملی در این زمینه انجام نشده است. (البته به جز ورود شرکت‌های بزرگ مادر استارت آپی به صندوق‌های جسورانه سرمایه گذاری)

یه گفته برخی از کارشناسان بورسی، در کشور ما، چون تأسیس شرکت‌های سهامی عام بسیار دشوار است، و از طرفی نیز بازار سهام‌های اولیه ما محدود است، فرآیندی که بتوان یک استارت آپ را از بازار سرمایه عرضه کرد بسیار سخت است، به همین علت جوانانی که قصد ایجاد شرکت‌های استارتاپی را دارند مجبورند از تسهیلات بانکی استفاده کنند و از آنجایی که ضریب شکست استارت‌آپ‌ها بسیار بالاست، و از هر ۱۰ استارتاپی که ایجاد می‌شود، ۹ عدد آن با شکست روبرو می‌شود، جوانان ما بعد از مدتی که استارتاپ شان شکست می‌خورد، تبدیل به بدهکاران بانکی می‌شوند و از مدار کسب و کار خارج می‌شوند یا راهی اقتصاد‌های بازار محور دیگر همانند امریکا، کانادا یا کشور‌های اروپایی و حاشیه خلیج‌فارس می‌شوند، ناگفته نماند که کشور‌های حاشیه خلیج فارس سرمایه گذاری کلانی برای به دست آوردن استارت آپ‌های ایرانی کرده اند. به همین علت ما نیاز داریم که اصلاحاتی را به عمل آوریم تا محیط به گونه‌ای شود که شرکت‌ها در مرحله اول از طریق سهامی عام شروع کنند و سپس در هر مرحله از بازار مورد معامله قرار گیرند، و در نهایت زمانی که تبدیل به شرکت‌های بزرگ شدند در بازار ثانویه یا همان بورس اوراق بهادار درج شوند، این امر بسیار مهمی است که ما بتوانیم محیطی ایجاد کنیم تا شرکت‌ها رشد کنند و، چون فاصله بین بازار اولیه و ثانویه زیاد است ما با چالشی روبرو هستیم که شرکت‌های خوب استارتاپی ما به صورت سهامی عام نیستند و سهام‌شان در بازار‌های سرمایه نیست.