استاندارد dmn چیست؟ با مدل تصمیم‌گیری در کسب و کار آشنا شویم

مدلسازی فرآیندها یکی از ابعاد اصلی مدیریت فرآیندهای کسب و کار است که به وسیله استاندارد مدلسازی bpmn صورت می‌گیرد. این مرحله در بسیاری از موارد به «تصمیم گیری» نیاز دارد، برای این منظور از استاندارد مدلسازی تصمیم یا dmn استفاده می‌شود. اما dmn  چیست؟ در این مطلب قصد داریم استاندارد dmn را بررسی کنیم.

اکثر فرآیندها بسته به میزان آسانی یا پیچیدگی با موضوع تصمیم گیری درگیر هستند. 2 نوع تصمیم‌گیری در فرآیندهای کسب و کارتعریف می‌شود که عبارتند از :

• تصمیمات تعیین کننده مسیر فرآیند
• تصمیمات تعیین کننده ارزش (تصمیمات محاسباتی)

برای انتخاب میان این دو، استانداردی وجود دارد به نام استاندارد تصمیم سازی (dmn) که نحوه تصمیم‌گیری‌ها را تعیین می‌کند.

استاندارد dmn چیست؟

قبل از هرچیز باید بدانیم Dmn مخفف چیست، DMN مخفف عبارت Decision Model and Notation و به معنی علائم و مدل تصمیم‌گیری است.

مدل dmn یک استاندارد باز است. در واقع فرمت‌های dmn مانند bpmn مالکیت محافظت شده‌ای ندارند. اولین نسخه این استاندارد با نام DMN 1.0 در سال 2015 منتشر شد، اما اجراکنندگان باید از نسخه DMN 1.1 که در سال 2015 نهایی و در سال 2016 منتشر شد، استفاده کنند. چرا که نسخه جدید با استفاده از تعدادی متامدل و طرح‌واره به رفع برخی از مشکلات  نواقص پرداخته است.

این استاندارد نسبتا جدید، توسط سازمان OMG حمایت می‌شود. dmn این امکان را برای کسب و کارها فراهم می‌کند که از طریق یک زبان نموداری مستقل از فروشنده، مسئولیت سیستمی که عملیات کسب و کار را هدایت می‌کند، بر عهده بگیرد. توجه داشته باشید که این زبان برای موثر بودن، باید توسط سهامداران و تحلیلگران کسب و کار، قابل استفاده باشد. همچنین عملکرد آن نیز از لحاظ سازگاری و کامل بودن باید قابل اثبات باشد. خوشبختانه استاندارد dmn هر دو ویژگی را دارد. سیستم آموزش dmn برای مدلسازی تصمیم‌گیری، نمادهایی ارائه می‌دهد که مستقل از ابزارهستند و توسط مختخصصان FICO، Oracle، Sapiens، KPI و… طراحی شده‌اند.

هر چند مدل‌های bpmn برای توصیف توالی فعالیت‌های موجود در فرآیندهای روزمره سازمان، به یک قاعده تبدیل شده‌اند، با این حال قبل از فرگیر شدن استاندارد dmn هیچ استاندارد قابل مقایسه و کارآمدی برای توصیف منطق تصمیم‌گیری (منظور تصمیم‌گیری در همه زمینه‌ها است، از قیمت گذاری گرفته تا انطباق نظارتی و تصویب برنامه‌های وام) وجود نداشت. در این شرایط معمولا منطق تصمیم‌گیری بدون تغییر و پیشرفت، باقی می‌ماند.

بنابراین، مدیران کسب و کارها برای ایجاد منطق تصمیم‌گیری متناسب با کسب و کار خود به یک سیستم مدیریت قوانین کسب و کار (BRMS) نیاز دارند. BRMS ها ابزارهایی موثر، قدرتمند و کارآمد با زبان قاعده خاص خود هستند. در مطالب بعدی بیشتر راجع به سیستم BRMS صحبت خواهیم کرد.

ویژگی‌های اصلی استاندارد dmn چیست؟

تا اینجا با مدل dmn آشنا شدیم و دانستیم استاندارد dmn چیست، در این بخش، قسمت‌های اصلی این استاندارد را بررسی خواهیم کرد.

• وجود نمودار مورد نیاز برای تصمیم‌گیری (DRD)

این نمودار وابستگی یک تصمیم به سایر تصمیمات حمایتی و منابع اطلاعاتی که داده‌های ورودی نام دارند را توصیف می‌کند. تصمیمات حمایتی ممکن است شامل تصمیمات انسانی و یا تصمیمات خارجی باشند. اجرای یک تصمیم در بالای نمودار DRD ممکن است نیاز به مراحل متعدد داشته باشد که از لحاظ زمانی جدا از هم هستند. بنابراین قابلیت توصیف منطق end-to-end برای تصمیمات پیچیده کسب و کار به صورت یک تصویر ساده، کاملا فراهم است.

• وجود جداول تصمیم‌گیری

عناصر موجود در هر سلول از جدول تصمیم‌گیری، برای قابل تایید بودن باید بر اساس یک زبان بیان رسمی عنوان شوند. ایجاد این بخش ممکن است کمی سخت باشد، زیرا از یک سو این زبان، باید توسط تحلیلگران و سهامداران کسب و کار قابل استفاده باشد و از سوی دیگر باید آنقدر غنی باشد تا بتواند منطق تصمیم‌گیری در دنیای واقعی را اداره کند. در غیر این صورت، تجربیات ناخوشایند گذشته تکرار می‌شود که الزامات متنی باید توسط برنامه نویسان تفسیر و ترجمه می‌شد.

استاندارد dmn برای انجام این کار باید زبان بیان مخصوص خود با نام FEEL را بسازد. خوب است بدانید، جداول تصمیم‌گیری از یک زیرمجموعه ساده از FEEL به نام S-FEEL استفاده می‌کنند.

مزایای استاندارد dmn چیست؟

• ابزارهای جدید مدلسازی تصمیم‌گیری مبتنی بر dmn به صورت مستقل در دسترس هستند و قابلیت ترجمه مدل‌های قابل اثبات و مناسب برای کسب و کار را دارند.

• وجود ابزارهای کم هزینه و دسترسی گسترده به آموزش و پشتیبانی از دیگر مزایای مدل تصمیم‌گیری dmn است.

• تصمیمات گرفته شده به وسیله موتورهای تصمیم‌گیری اجرا می‌شوند، اما اینکه تصمیمات گرفته شده چگونه انجام می‌شوند و برای گرفتن آن‌ها از چه سیاست‌ها و اطلاعاتی استفاده می‌شود، توسط استاندارد dmn قابل فهم خواهد بود. در واقع استاندارد dmn شرایط در دسترس قرار گرفتن تصمیمات را فراهم می‌کند، چرا که در برخی موارد منطق تصمیم‌گیری در مدل‌های تصمیم‌گیری قرار دارد.

اهداف استاندارد dmn چیست؟

اهدافی که سیستم dmn سعی در تحقق آن‌ها دارد، عبارتند از:

• بهبود شفافیت
• افزایش قابلیت حفظ و نگهداری
• ایجاد تغییر و خودکارسازی تصمیمات اجرایی تکرارشونده

اکنون هر سه استاندارد bpmn ، cmmn و dmn را می‌شناسیم. همان طور که در مطالب قبلی هم اشاره کردیم، bpmn یک ابزار موثر و کارآمد برای توصیف فرآیندهای کسب‌وکار است که در سطح مطلوبی، فرآیندها را مدل‌سازی و پیش‌بینی پذیر می‌نماید. dmn و cmmn نیز مکملی برای سیستم bpmn به شمار می‌روند. بنابراین وجود این 3 استاندارد امکان بهبود مستمر فرآیندهای سازمانی برای هر کسب و کاری را به خوبی فراهم می‌کند.