استاندارد bpmn چیست؟

حتما شما هم بارها کلمه bpmn را شنیده‌اید. امروز قصد داریم استاندارد bpmn را به طور کامل بررسی کنیم.

با اجرای سیستم مدیریت فرایندهای کسب وکار در سازمان‌ها، فرایندهای موجود به شکل کامل و دقیق توصیف و مستند سازی می‌شوند. برای این منظور راه‌های متفاوتی از جمله رسم جدول و نمودار وجود دارد.

هرچند این ابزارها، تا حدودی فرایندها را به نمایش می‌گذارند، اما قادر نیستند توصیف دقیقی از آن‌ها ارائه دهند. بنابراین لازم است با نمادهای استاندارد به توصیف فرایندها پرداخت. به شکلی که افرادی که با نمادها آشنایی دارند، بتوانند به راحتی آن‌ها را درک و تفسیر کنند. اینجاست که استاندارد BPMN به کمک ما می‌آید. اما برای اینکه دقیقا بدانید bpmn چیست و تا چه اندازه مهم است، تا پایان این مطلب همراه ما بمانید.

امروزه سیستم‌های BPMS، بهترین راهکار برای مکانیزه کردن فرایندهای سازمان به شمار می‌رود. ساختار استاندارد این سیستم‌ها، قابلیت اجرا و کنترل فرایندها را به راحتی فراهم می‌کند. تاکنون استانداردهای زیادی برای توصیف فرایندها ارائه شده است از جمله BPEL و XPDL  ، اما این نمادها فاقد علائم گرافیکی هستند.

در میان نمادهای ارائه شده، استاندارد BPMN، معروف‌ترین و پرکاربردترین استاندارد در مدل‌سازی فرآیندها است. در ادامه استاندارد bpmn را به طور کامل بررسی خواهیم کرد.

bpmn چیست؟

ابتدا باید بدانیم bpmn مخفف چیست؟ BPMN مخفف عبارت Business Process Model & Notation و به معنی مجموعه‌ای از علائم، نشانه‌ها و شیوه‌های استاندارد برای مدل‌سازی فرآیندهای کسب و کار است. می‌توانید BPMN را نوعی استاندارد و از ابزارهای اصلی در مدیریت فرآیندهای کسب و کار در نظر بگیرید.

به بیان دیگر، زبان BPMN اولین مرحله در راهبرد BPM (مدیریت فرآیندهای کسب و کار) به شمار می‌رود. این استاندارد می‌تواند به وسیله تبدیل پیچیده‌ترین فرآیندها به اشکال و نمودارهای قابل درک، یک فهم مشترک و عمومی در ساختار سازمانی ایجاد کند.

فرآیندهایی که با زبان bpmn مدل‌سازی شده‌اند، به وسیله ابزارهایی مانند BPMS برای تحلیل، شبیه سازی و اجرا به کار گرفته می‌شوند.

اهمیت bpmn چیست؟

گفتیم BPMN مرحله‌ای مهم و اثرگذار در مدیریت فرآیندها است. اما اهمیت BPMN به طور دقیق در آنجا است که رعایت سادگی در طراحی و پیاده سازی فرآیندهای سازمانی را استاندارد می‌کند. همچنین با پیاده سازی نرم افزاری انواع فرآیندها در حوزه‌های کاربردی، فناوری اطلاعات را نیز امکان‌پذیر می‌سازد.

هدف از اجرای bpmn چیست؟

حالا که تا حدی با سیستم BPMN و اهمیت آن آشنا شدیم، لازم است بدانیم هدف از bpmn چیست؟ در این بخش این سوال را پاسخ می‌دهیم.

• اولین و مهم‌ترین هدف BPMN، ایجاد عملکردی مداوم و به‌روز برای ایجاد تحرک و پویایی در کسب و کار است.

• این سیستم با بهره‌گیری از مجموعه‌ای قابل درک از فرآیندهای استاندارد شده به افزایش کارایی، بازدهی و بهره‌وری سازمان کمک می‌کند.

• با ایجاد و استفاده از زبان BPMN در سازمان‌ها، همکاری میان اعضای سازمان افزایش پیدا می‌کند.

• با سیستم BPMN، فرآیندهای کسب و کار به صورت مداوم و مستمر بهینه سازی می‌شوند. به دنبال آن قابلیت ارزیابی و نظارت بر برنامه‌ها نیز فراهم خواهد شد.

• به کمک نرم افزار bpmn می‌توانید سازمان را به راحتی و به شکل خودکار برای شبیه سازی و مدل‌سازی فرآیندها، گزارش کار، گردش کار و… هماهنگ کنید. به این ترتیب به بهینه سازی فرآیندها کمک قابل توجهی خواهید کرد.

مزایای bpmn چیست؟

حتما تا الان متوجه شده‌اید که استاندارد bpmn چیست و تا چه حد مفید و کارآمد است. در این بخش مزایای این سیستم را با هم بررسی می‌کنیم.

• با سیستم bpmn می‌توانید تعاملات نرم افزار با جهان بیرونی را مدل‌سازی کنید. جهان خارجی می‌تواند یک کاربر، یک ماشین و یا یک سیستم نرم افزاری باشد.
• با BPMN، صاحبان کسب و کارها می‌توانند مباحث مدنظر خود را به سادگی اما با دقت بالا تعریف کنند.
• شما می‌توانید به راحتی پیام‌های مبتنی بر وب را در bpmn ترسیم کنید.
• با BPMN امکان محاسبه دقیق‌تر در نقاط تصمیم‌گیری فرآیند، به سادگی فراهم می‌شود.
• به دلیل وجود رابطه منطقی بین فعالیت‌ها در سیستم bpmn ، می‌توانید بهترین تکرار فعالیت‌ها (Repeat the activity) را خیلی سریع پیدا کنید.
• در این سیستم، مدل‌های تصویری، با سرعت و به سادگی به داخل نرم افزاری که اجرای فرآیندها را بر عهده دارد، منتقل می‌شود.
• با BPMN، متخصصان IT می‌توانند با یکدیگر و با مدیران مجموعه در یک چارچوب مشخص، مشترک و واضح ارتباط برقرار کنند.
• سیستم BPMN، قابلیت مدل‌سازی، مدیریت اشتباهات، دوباره کاری‌ها و بازگشت کارها را به سادگی فراهم می‌کند.
• استاندارد BPMN در تمامی زمینه‌های مدیریتی، عملیاتی و فرآیندهای پشتیبانی کاربرد دارد. در واقع با یک مدل bpmn ، شما می‌توانید به صورت مشترک با سایر افراد موثر و تصمیم‌گیرندگان، ماهیت و سلامت فرآیندها را بهینه سازی کرده و آن‌ها را هدایت کنید.
• نمودارهای تولید شده با این سیستم، برای افراد درگیر در کسب و کار به کدهای XML قابل تبدیل است. به این ترتیب به وسیله نرم افزارهای BPMS یا WorkFlow قابل استفاده است. این ویژگی مهم‌ترین مزیت سیستم BPMN به حساب می‌آید.

مهم‌ترین ویژگی bpmn چیست؟

همان طور که اشاره کردیم، نسبت به سایر استانداردها، در این سیستم الگوهای بصری BPMN می‌تواند به وسیله کدهای xml اجرایی شود. صاحبان کسب وکار نیز با پروژه‌های بصری و نموداری ارتباط بهتری برقرار می‌کنند. به همین دلیل تحلیلگران زیادی به مطالعه و بررسی عملکرد سازمان‌های مختلف می‌پردازند و سعی می‌کنند فرآیندهای موجود در سازمان را با استفاده از نمودارها ساده سازی کنند. خوب است بدانید، در سیستم BPMN، مدیریت فرآیندهای کسب و کار به وسیله تیم omg حمایت و پشتیبانی می‌شود.

حالا ممکن است بپرسید نقش نمودارها و مدل‌سازی در دوره bpmn چیست؟

این موضوع کاملا روشن است که شما می‌توانید عملکرد داخلی فرآیند در کسب و کار را با BPMN و استاندارد کردن مدل و نمادهای پروسه یک کسب و کار حل کرد. سیستم BPMN نمودارهای بسیار زیادی دارد، این نمودارها در اختیار کسانی است که مدیریت فرآیندهای کسب و کار را به عهده دارند.

معایب bpmn چیست؟

ابزار BPMN نیز مانند هر ابزار دیگری مزایا و معایب خاص خودش را دارد. همان طور که اشاره کردیم مزایای این سیستم به اندازه‌ای هست که هر سازمانی را متقاعد به پیاده سازی آن کند. اما توجه داشته باشید با حدود 100 عنصر و نماد موجود در این سیستم، کار با آن چندان هم ساده نیست.  کاربرد موفق این سیستم نیاز به همکاری و کمک متخصصان فناوری اطلاعات برای مدل‌سازی فرآیندها و پشتیبانی از نواقص احتمالی آن‌ها دارد.

در صورتی که همکاری ضعیفی در میان اعضای سازمان وجود داشته باشد، این موضوع باعث محدودیت در اجرا و اختلال در مدیریت فرآیندهای کسب و کار خواهد شد.

عملکرد bpmn چگونه است؟

این سیستم یک پل استاندارد برای ارتباط و تعامل ذینفعان مختلف فرآیندها مانند مالکان، تحلیلگران، مجریان و مهندسان فناوری اطلاعات ایجاد می‌کند. آخرین نسخه BPMN شامل بیش از 100 المان به همراه قوانین مرتبط است که همه آن‌ها در ترسیم انواع مختلف نقشه‌های فرایندی مورد استفاده قرار خواهند گرفت.

گفتیم مدیریت فرایندهای کسب و کار نیازمند توصیف دقیق فرایندها و مستند سازی آن‌ها است. برای انجام این کار روش‌های مختلفی وجود دارد که ساده‌ترین آن استفاده از متن، جدول و نمودارهای گرافیکی برای توصیف فرایندها و بیان ویژگی‌های آن‌ها است. البته توجه داشته باشید که نمودارهای گرافیکی توصیف مشخص و دقیقی از جزئیات فرآیندها ارائه نمی‌دهند. به همین دلیل برای فرآیندها نمادهای مشخصی تعریف شده است. این نمادها (Notation) زبان استاندارد توصیف فرآیندها هستند و هر کس با آن آشنایی داشته باشد، می‌تواند به راحتی مدل طراحی شده توسط افراد دیگر را درک و تحلیل کند. ممکن است فرآیندها بر مبنای این مدل‌ها مکانیزه شوند یا واکنش هر بخش از فرایند بر روی این مدل‌ها شبیه‌سازی شود. این مدل‌ها باید دارای ساختار استاندارد، دقیق و ارائه دهنده اطلاعات اساسی و مهم فرایند برای توسعه دهندگان سیستم باشند.

امروزه سیستم‌های مدیریت فرایندهای کسب و کار (BPMS)، مرسوم‌ترین و پرکاربردترین سیستم برای مکانیزه کردن فرآیندها به شمار می‌رود. موتورهای پردازشی (Process Engine) که درون این سیستم‌ها قرار داده شده، به طور مستقیم جریان‌های کاری را کنترل و مدیریت می‌کند. موتورها بر اساس استانداردهای طراحی شده عمل می‌کنند، بنابراین چارچوب آن‌ها کاملا دقیق و ساختار یافته است.

این نمودارها در چرخه عمر فرایند اهداف مختلفی از جمله تحلیل فرآیند، بهبود فرآیند، ارتباطات مبتنی بر فرآیند و… را محقق می‌کنند.

علاوه بر کاربرد بصری نمودارها، BPMN یک متا مدل (Meta Description) تعریف می‌کند که طبق آن معنی المان‌های بصری، غیربصری و ارتباط میان آن‌ها مشخص می‌شود.

طراحی فرایند در bpmn چگونه انجام می‌شود؟

تا اینجا دانستیم bpmn چیست، چرا مهم است و چه مزایایی دارد. در این بخش نحوه طراحی فرآیند در این سیستم را بررسی خواهیم کرد.

در آخرین نسخه‌های BPMN بیش از 100 قانون و ضابطه مرتبط وجود دارد که انواع متفاوتی از فرآیندها را طراحی کرده است. هر یک از این موارد در طول عمر کنترل و مدیریت فرآیند، اهداف خاصی مانند بهبود فرآیند، تحلیل فرایند و… را دنبال می‌کنند.

در سیستم BPMN، علاوه بر نمودارها و کاربرد متفاوت آن‌ها، مدل‌هایی تعریف می‌شود که می‌تواند مفهوم الگوهای بصری و غیربصری را تعیین کند. عناصری که برای تعریف این مدل‌ها کاربرد دارند، برای اجرا شدن در BPMS یا موتور فرآیندی نیز استفاده می‌شوند.

و در انتها…

سیستم BPMN یکی از کامل‌ترین استانداردها جهت مدل‌سازی فرآیندهای کسب و کار و ابزار اصلی در تکنولوژی مدیریت فرایندهای کسب و کار (BPM) محسوب می‌شود. مزیت اصلی استفاده از تکنولوژی BPM، وجود زبان استانداردی به نام BPMN است. هدف اصلی شکل گیری BPMN، طراحی نمادهایی است که برای تمامی کاربران فرایند قابل درک باشد. در واقع این سیستم مانند یک پل، فاصله بین طراحی فرآیند تا اجرایی شدن آن را از بین می‌برد.